Description:

Δεν νομίζω ότι υπάρχει ανάμεσά μας έστω και ένας άνθρωπος που να μην έχει ακουστά τον Μακιαβέλλι. Ο Νίκολο Μακιαβέλλι (μερικοί τον γράφουν Μακιαβέλι με ένα λάμδα, αλλά το σωστό είναι με δύο, καθώς το όνομα στην μητρική του γλώσσα είναι Niccolo Machiavelli) είναι γνωστός για το έργο του Ο Ηγεμόνας. Η κυριολεκτική μετάφραση θα ήταν Ο Πρίγκιπας (il principe), αλλά οι μεταφραστές μας προτίμησαν για δικούς τους λόγους την λέξη Ηγεμόνας. Το έργο αυτό, που αποτελεί μία σειρά από συμβουλές προς τον εκάστοτε ηγέτη, το έγραψε και το έστειλε στον τοπικό άρχοντα της εποχής του, τον Δούκα του Ουρμπίνο, ως ένα δώρο.
Παρά την διασημότητα του Μακιαβέλλι, ο χαρακτηρισμός μακιαβελλικό μόνο επαινετικός δεν είναι και αυτό επειδή στον Ηγεμόνα του ο Νίκολο Μακιαβέλλι απορρίπτει την ηθική όπως την ξέρουμε και προτείνει στον εκάστοτε ηγέτη κάποιες πρακτικές που σοκάρουν. Σύμφωνα με τον συγγραφέα ο ηγέτης όχι μόνο δεν πρέπει να είναι ηθικός, αλλά εάν είναι ηθικός σύντομα θα πάψει να είναι ηγέτης και στην θέση του θα βρεθεί κάποιος άλλος. Ο Μακιαβέλλι είναι η ζωντανή προσωποποίηση της φράσης "ο σκοπός αγιάζει τα μέσα". Οι ιδέες αυτές του Μακιαβέλλι οδήγησαν στο να καταστεί ο Ηγεμόνας απαγορευμένο βιβλίο από την Εκκλησία ενώ ο ίδιος μέχρι και να ταυτιστεί με τον διάβολο. Οι ιδέες αυτές φυσικά ανέκαθεν υπήρχαν, αλλά ήταν η πρώτη φορά που εκφράστηκαν μεθοδικά και επιστημονικά, και μάλιστα γραπτώς. Αυτό οδήγησε στο να δημιουργήσει ο Ηγεμόνας του Μακιαβέλλι ολόκληρη σχολή που υπάρχει μέχρι σήμερα. Αμέτρητα έργα και διατριβές έχουν βασιστεί πάνω σε αυτό το μικρό βιβλιαράκι και μάλιστα το βιβλίο Διοίκηση Επιχειρήσεων και Μακιαβέλλι (Management and Machiavelli) είναι υποχρεωτικό σε μεγάλες σχολές διοίκησης επιχειρήσεων, μεταξύ των οποίων και το Χάρβαρντ.
Η γνώμη που έχει ο κόσμος για τον Μακιαβέλλι είναι κατά την γνώμη μου μία από τις μεγαλύτερες αδικίες στην ιστορία. Αυτό διότι μόνο όποιος διαβάσει τον Ηγεμόνα επιφανειακά θα μείνει με τη εντύπωση ότι ο Μακιαβέλλι ήταν ένας σκληρός, πονηρός και ανήθικος άνθρωπος. Μου κάνει εντύπωση το πώς αδυνατεί κάποιος να διακρίνει τα πραγματικά συναισθήματα του ανθρώπου που γράφουν αυτά τα σκληρά λόγια. Ο Νίκολο Μακιαβέλλι δεν μας περιγράφει έναν κόσμο που του αρέσει, αλλά τον κόσμο όπως ήταν στην εποχή του και όπως είναι σήμερα και όπως θα είναι αύριο. Ξεχωρίζει η πικρία του για τον κόσμο στον οποίο ζεί, αλλά έχει το θάρρος και την δύναμη να αντικρύσει την πραγματικότητα. Είναι ένας ρεαλιστής. Οι δικές του ιδέες και τα πραγματικά του συναισθήματα και πιστεύω ξεπροβάλλουν δειλά σε αρκετά σημεία του βιβλίου του, και αυτά έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα που έχει ο κόσμος για αυτόν τον άνθρωπο. Γνωρίζοντας την ιστορία του Μακιαβέλλι καταλαβαίνουμε πολύ καλύτερα τον Ηγεμόνα. Η ζωή του ήταν μέσα στην φτώχεια και την ανασφάλεια, με αναταραχές και πολέμους. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Μακιαβέλλι έγραψε τον Ηγεμόνα αμέσως μόλις βγήκε από την φυλακή όπου υπέστη βασανιστήρια που σήμερα μόνο από ταινίες μας είναι γνωστά.
Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι πολύ συγκεκριμένο. Αποτελεί μία σειρά από συμβουλές προς τον εκάστοτε ηγεμόνα. Οι συμβουλές αυτές χωρίζονται σε κατηγορίες, πώς μπορεί ο ηγεμόνας να κερδίσει την εξουσία, πώς μπορεί να την διατηρήσει, ποιους ανθρώπους πρέπει να έχει κοντά του, σε ποιους μπορεί να βασίζεται και σε ποιους όχι, τι αισθήματα πρέπει να προκαλεί στον λαό, πώς να διαμορφώνει την δημόσια εικόνα του και πολλά άλλα. Μερικές από τις πρακτικές αυτές σίγουρα θα σας φανούν οικείες. Για παράδειγμα η συμβουλή του Μακιαβέλλι να βάζει ο ηγεμόνας κάποιον υποτελή να ανακοινώνει τα δυσάρεστα νέα στον λαό αντί να το κάνει ο ίδιος, είναι ένα τέχνασμα που χρησιμοποιούν κατά κόρον οι πολιτικοί αρχηγοί στην εποχή μας (π.χ. η πολιτική περί μη φθοράς του εκάστοτε Πρωθυπουργού). Επίσης εξετάζει τα διαφορετικά ήδη εξουσίας και το πόσο δύσκολο είναι σε κάθε περίπτωση να κατακτηθεί και να διατηρηθεί αυτή.